اندازه اثربخشی تمام واکسن هایی که در کشور تزریق می شوند - وبلاگ نیازمندی

به گزارش وبلاگ نیازمندی، خبرنگاران - گروه دانش و فناوری: واکسن یک فراورده زیستی است که در برابر یک بیماری میکروبی معین، ایمنی فعالِ اکتسابی فراوری می نماید و معمولاً برای پیشگیری از بیماری ها و ایجاد ایمنی در برابر آن ها استفاده می گردد.

امروزه هر کودکی که متولد می گردد مجموعه ای از واکسن ها را دریافت می نماید تا در برابر بیماری هایی که خاصیت اپیدمی دارند، مصون گردد. آبله، سه گانه (دیفتری، کزاز، سیاه سرفه)، فلج اطفال، سل، MMR (سرخک، اوریون و سرخجه)، هپاتیت بی، مننژیت مننگوکوکی، آنفلوانزا، تب زرد، تیفوس، هاری و کرونا معروف ترین بیماری هایی هستند که واکسن مؤثر دارند.

واکسن ها با تقلید یک عامل عفونی - ویروس، باکتری یا دیگر میکروارگانیسم های عامل بیماری - عمل می نمایند. این کار به سیستم ایمنی ما یاد می دهد که چگونه به طور سریع و مؤثر به این عامل واکنش نشان دهد. واکسن ها معمولاً یک نوع ضعیف شده از یک عامل عفونی را ارائه می نمایند که به سیستم ایمنی ما اجازه می دهد تا آن را در حافظه اش ضبط کند. بدین ترتیب، قبل از اینکه ویروس ما را بیمار کند، سیستم ایمنی ما می تواند سریعاً آن را شناسایی نموده و مقابله کند.

از زمان بروز همه گیری کرونا، مقابله با این بیماری به روش های مختلف دغدغه اصلی پژوهشگران حوزه سلامت بود. از روش های ساده ای چون شستن دست ها و ماسک زدن تا روش های پیچیده ای همچون بررسی تغییرات ژنتیک ویروس. ویروس کووید 19 از زمانی که از ووهان به جهان توسعه یافت تا به امروز نقاب های متعددی به چهره زده و همچنان جان انسان ها را می گیرد.

پس از اینکه ویروس کرونا به شدت در جهان توسعه یافت بسیاری از محققان به این نتیجه رسیدند که باید از ایمنی زایی بدن انسان به عنوان سد مقابله با بیماری استفاده نمایند و از این رو به فکر ساخت واکسن کرونا افتادند. کشورهایی که در زمینه واکسن سازی سابقه ای داشتند پلتفرم های متعددی را آزمایش کردند و در نهایت چندین واکسن توانستند از کوره آزمایش ها سربلند بیرون بیایند.

ایران کشوری است که سابقه واکسن سازی دارد و با برنامه واکسیناسیون کشوری تا به امروز توانسته است بیماری هایی همچون فلج اطفال، آبله، سرخک و بسیاری دیگر از بیماری های عفونی را شکست دهد. از زمان ساخت واکسن های علیه کرونا در جهان، ایران نیز به سمت فراوری واکسن ضد کرونا حرکت کرد تا در این راستا بتواند زودتر به دوران پیش از کرونا بازگردد.

در حال حاضر چند واکسن ایرانی مراحل تحقیقاتی خود را گذرانده و وارد چرخه واکسیناسیون علیه کرونا شده اند و در کنار واکسن های وارداتی، عملکرد خوبی را از خود نشان داده اند. اما چرا بعضی فکر می نمایند واکسن ها اثر ندارند.

اثربخشی واکسن های کرونا که در ایران استفاده می گردد در این گزارش مورد بررسی نهاده شده است.

هیچ واکسنی بدون حداقل 50 درصد کارآیی تصویب نمی گردد

دکتر حمیدرضا جماعتی دبیر کمیته علمی کشوری کووید 19، در این باره به مهر می گوید: در تمام جهان تحقیقات بر روی جمعیت هدف بر اساس در دسترس بودن واکسن انجام می گردد. هیچ واکسنی در جهان برای استفاده مورد تصویب قرار نمی گیرد مگر اینکه بیش از 50 درصد کارآیی داشته باشد. البته ممکن است بالاتر از 50 درصد هم در جلوگیری از سه سطح مدنظر ابتلاء، شدت بیماری و مرگ و میر کارآیی داشته باشند.

وی می افزاید: بنابراین اگر واکسنی اکنون مورد استفاده قرار می گیرد فارغ از اینکه نام اش چه باشد و متعلق به کدام برند باشد، حتماً کارآیی دارد، البته ممکن است این کارآیی با یک درجاتی بالاتر یا پایین تر باشد. حتی واکسن فایزر که بسیاری می گویند واکسن خوبی است در یکی از کشورها مورد بررسی نهاده شد و مشاهده شد که کارآیی آن در آن کشور زیر 40 درصد است.

اثربخشی بیش از 70 درصدی واکسن های ایرانی کرونا در کارآزمایی بالینی

دبیر کمیته علمی کشوری کووید 19 می گوید: نکته مهم در خصوص کارآیی واکسن های کرونا این است که بسته به نوع ویروس که در آن جامعه وجود دارد و برحسب اینکه سیستم ایمنی آن جامعه چگونه باشد، می تواند بر کارآیی واکسن تاثیرگذار باشد.

وی درباره واکسن های ایرانی یادآور می گردد: در خصوص اثربخشی واکسن های ایرانی نیز با توجه به اینکه مجوز سازمان غذا و دارو را برای استفاده دریافت نموده اند، کارآیی آنها تعیین است. تمام واکسن های ایرانی مورد بررسی در بخش کلینیکال ترایال ها (کارآزمایی بالینی) اثربخشی متفاوتی از 70 تا 80 درصد داشته اند.

اندازه اثربخشی دو واکسن ایرانی برکت (کوو ایران) و پاستوکووک

بر اساس مطالعاتی که در انستیتو پاستور ایران در زمینه واکسن پاستوکووک که اکنون در چرخه واکسیناسیون وارد شده، صورت گرفته است بررسی میانی اثربخشی واکسن پروتئین نوترکیب در سه سطح پیشگیری از کووید- 19، پیشگیری از موارد شدید عفونت کووید -19، پیشگیری از مرگ ناشی از عفونت کووید -19 در جمعیت ایرانی 18 تا 80 سال اعلام شده است.

اثربخشی علیه موارد علامت دار بعد از دو دوز تزریق واکسن سوبرانا 2 به اندازه 65 درصد و بعد از تزریق دوز بوستر (یادآور) با واکسن سوبرانا- پلاس، 91.6 درصد گزارش شده است. تاثیرگذاری علیه موارد شدید و بستری بعد از 3 دوز، 100 درصد گزارش شده است.

بعلاوه تاثیر واریانت دلتا بر اثربخشی واکسن های مختلف موجود در جهان در سه منطقه مدیترانه و آمریکای شمالی در زمان غلبه این سویه هم در این موسسه بررسی شده است و در نهایت اثربخشی رژیم 3 دوزه واکسن سوبرانا 2 در پیشگیری از موارد قطع علامتدار 70.58 درصد، در پیشگیری از موارد قطعی بستری 91.76 درصد و در پیشگیری از موارد قطعی شدید 83.52 درصد بیان شده است.

دکتر علیرضا بیگلری رئیس انستیتو پاستور ایران در تازه ترین بررسی مطالعه واکسن پاستوکووک در مقابل دو واریانت بسیار واکسن گریز کووید 19 در ایران گفته است: این واکسن بر روی 24 هزار نفر در 8 دانشگاه علوم پزشکی کشور مورد آزمایش نهاده شد. مطالعات نشان داد که 98.9 درصد از افرادی که واکسن پاستوکووک را دریافت می نمایند، در بدن شان آنتی بادی فراوری می گردد و 91.7 درصد از افرادی که با این واکسن واکسینه می شوند به فرم شدید بیماری مبتلا نشده و احتیاج به بستری پیدا نمی نمایند که بسیار ارزشمند است. بعلاوه 70 درصد از افراد مورد مطالعه نیز واجد بیماری علامتدار نشدند که این نه تنها در کشور، بلکه در سطح واکسن های جهان هم از نتایج بسیار مهم تلقی می گردد.

نتایج مطالعات در زمینه کارآزمایی بالینی واکسن برکت نیز نشان می دهد در زمان غلبه واریانت دلتا و بر اساس بررسی میانی تحویل سازمان غذا و دارو شده، تزریق دو دز واکسن کوو ایران برکت می تواند در حدود 84 درصد (به صورت میانگین بین 54 تا 96 درصد) از موارد بحرانی ای که بیمار احتیاج به بستری در آی سی یو داشته باشد یا احتیاجمند به اقدامات تهاجمی پزشکی گردد، پیشگیری کند. بعلاوه حدود 71 درصد (بین 63 تا 76 درصد) تزریق دو دز واکسن کوو ایران برکت از بستری شدن افراد در بیمارستان پیشگیری می نماید.

نظارت دو مجموعه اصلی وزارت بهداشت بر تمام واکسن های ایرانی کرونا

دکتر احسان شمسی گوشکی دبیر کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش درباره بررسی اثربخشی واکسن های ایرانی کرونا و تایید آنها از سوی کمیته اخلاق به مهر می گوید: تمام واکسن های ایرانی کرونا که کلینیکال ترایال (کارآزمایی بالینی) آنها در ایران انجام می گردد تحت نظارت دو مجموعه اصلی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هستند.

وی می افزاید: سازمان اصلی نظارت نماینده سازمان غذا و دارو است و به عنوان رگولاتری دارویی کشور نظارت کامل بر این موضوع دارد. نهاد دیگری که بر این مسئله نظارت می نماید کمیته های اخلاق در پژوهش است که در خصوص واکسن ها تنها کمیته ملی اخلاق در پژوهش های زیست پزشکی یا همان کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت این کار را انجام می دهد.

شمسی گوشکی تاکید می نماید: به مردم اطمینان می دهم، هم ایمنی و هم اثربخشی واکسن هایی که در داخل کشور فراوری می گردد در فازهای یک، دو و سه به وسیله نهادهای ناظر به ویژه سازمان غذا و دارو کنترل می گردد و نظارت بسیار دقیقی منطبق بر استانداردهای جهانی روی این واکسن ها صورت می گیرد. به همین علت می توانم بگویم وقتی واکسنی از سوی سازمان غذا و داروی ایران تایید می گردد مردم می توانند با خیال راحت آن را مصرف نمایند.

دبیر کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت یادآور می گردد: در عین حال واکسن های خارجی هم وقتی می خواهد وارد ایران گردد، ابتدا داده های موجود در خصوص آن واکسن ها به وسیله سازمان غذا و دارو بررسی می گردد. این طور نیست که بدون بررسی واکسنی وارد گردد و در چرخه واکسیناسیون قرار گیرد.

وی می گوید: ضمن اینکه مطالعات مختلفی در کشور در زمینه واکسن در حال اجرا است اما جزئیات این مطالعات از جمله جمعیت مورد مطالعه آنها، شرایط اپیدمیولوژیک مختلفی که در زمان انجام مطالعه حاکم بوده است، اندازه چرخش ویروس، سویه های غالب در آن موقع، روش انجام مطالعه و سایر عوامل با هم فرق دارد. ضمن اینکه تفسیر نتایج یک تحقیق کار بسیار مسئله ای است. ممکن است در یک تحقیق داده های مختلفی جمع آوری شوند اما تفسیر این داده ها کار بسیار فنی است که دانشمندانی که بر ابعاد مختلف موضوع اشراف دارند می توانند آن را تفسیر نمایند.

مردم به اظهارنظر رسمی وزارت بهداشت درباره واکسن ها اعتماد نمایند

شمسی گوشکی یادآور می گردد: به همین علت خیلی مهم است که مردم به اظهارنظر رسمی وزارت بهداشت که این داده ها را جمع آوری می نماید، در جلسات متعدد با حضور بزرگان جامعه پزشکی و خرد جمعی این نتایج را تفسیر می نماید و در نهایت تصمیم می گیرند؛ اعتماد نمایند.

وی تاکید می نماید: در حال حاضر بر اساس آنچه که دانشمندان در کل جهان و من جمله کشور ما به نتیجه رسیده اند، یک واکسیناسیون با واکسن هایی که اکنون تزریق می گردد یکی از مهمترین راه های مقابله با کرونا است. این موضوع مورد تاکید همه مقامات بلند پایه سیاسی و بعلاوه دانشمندان و نخبگان و بزرگان نظام سلامت هم است.

واکسیناسیون کرونا یک تصمیم شخصی نیست، یک وظیفه اجتماعی است

دبیر کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش خاطرنشان می نماید: همه مردمی که تا به امروز واکسن نزده اند ضروری است برای ایمنی خود و سایرین برای واکسن زدن اقدام نمایند. واکسیناسیون کرونا یک تصمیم شخصی نیست، یک وظیفه اجتماعی است. علت این تاکید این است که اگر فردی که باید واکسن بزند، واکسن نزند تنها خودش را در معرض خطر قرار نمی دهد بلکه دیگران را هم با خطر روبرو می نماید. تا زمانی که همه گیری کنترل نشده است شرایط کشور بسیار ویژه خواهد بود.

وی می گوید: تا زمان کنترل همه گیری، جامعه با محدودیت های زیادی روبرو است و همه ابعاد زندگی شهفرایندان تحت تأثیر این همه گیری است از جمله اینکه بچه ها نمی توانند مدرسه بفرایند، کسب و کارها باز نمی شوند و… از این رو قطعاً کسانی که ضد واکسن صحبت و تبلیغ می نمایند و مردم را بدون وجود دلایل علمی می ترسانند در مقابل رفتارهایشان مسئول هستند زیرا بهداشت و سلامت عمومی را تهدید می نمایند. این در حالی است که مقامات بلندپایه کشور، دانشگاهیان، مسؤولین نظام سلامت و سایر گروه های مرجع اولین کسانی بودند که واکسن تزریق کردند برای اینکه به مردم نشان دهند که به واکسیناسیون کرونا اعتماد دارند.

اثربخشی مناسب 3 واکسن ایرانی

شمسی گوشکی با تاکید بر این نکته که برای کنترل این همه گیری راهی به جز اعتماد به نهاد علم و خرد جمعی که در نهادهایی مانند وزارت بهداشت با حضور متخصصان شکل گرفته است، نیست، اضافه می نماید: مردم اطمینان داشته باشند برای کارشناسان فنی و علمی این نهادهای تخصصی بیش و پیش از همه چیز سلامت تک تک مردم در اولویت قرار گرفته است. کماکان پیشنهادم این است که مردم به نظر رسمی وزارت بهداشت اطمینان نمایند زیرا راه دیگری غیر از واکسیناسیون گسترده برای کنترل شرایط فعلی همه گیری نیست.

دبیر کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت اضافه می نماید: دانشمندان، متخصصین و نمایندگان مردم در کمیته های اخلاق در پژوهش که نهادهای مستقلی هستند کاملاً به این موضوع اشراف دارند و وقتی واکسن ها مراحل تحقیقات شان را طی می نمایند، اگر هر مسئله ای مشاهده نمایند بلافاصله جلسات مفصلی گذاشته می گردد که آیا این مشکل به واکسن مربوط است یا خیر. اگر مسئله ای وجود داشته باشد اجازه ادامه کارآزمایی بالینی داده نمی گردد. اگرچه که خوشبختانه تا به امروز کارآزمایی های بالینی واکسن کووید - 19 در ایران به خوبی پیش رفته است.

وی تاکید می نماید: خوشبختانه واکسن هایی که تا به امروز مجوز وزارت بهداشت را برای تزریق عمومی دریافت نموده اند، واکسن هایی بوده اند که بر اساس اعلام سازمان غذا و دارو به لحاظ ایمنی سطح استاندارد مناسبی داشته اند و سه واکسن ایرانی که مجوز دریافت نموده اند نیز از نظر اثربخشی شرایط مناسبی داشته اند. ضمن اینکه کماکان نظارت ها هم ادامه دارد.

شرایط اثربخشی واکسن های خارجی در زمان غلبه سویه دلتا کووید 19

طبق گزارش نشریه فورچون در آگوست امسال محققان متوجه شدند واکسن های سینوواک و سینوفارم چین در کل 70 درصد در جلوگیری از ابتلا به کووید 19 در بازه شیوع سویه دلتا این بیماری در شهر گوانجو تاثیرگذار بوده اند. این تحقیق بیش از 10 هزار فرد مبتلا به بیماری و افراد نزدیک به آنها را رصد کرد. بعلاوه این تحقیق نشان داد واکسن ها در جلوگیری از نوع شدید کووید 19 و مرگ و میر ناشی از آن 100 درصد کارآمد هستند.

از سوی دیگر رویترز نیز در ماه جولای به تحقیقی اشاره نمود که در نشریه نیوانگلند ژورنال آو مدیسن منتشر شده بود کارآمدی واکسن آسترازنکا و چند واکسن دیگر را براساس داده های واقعی بررسی نموده بود. براساس این تحقیق دو دوز از واکسن آسترازنکا در مقابل سویه دلتا ویروس کرونا 67 درصد کارآمد است.

نشریه ساینس اوگ نیز در گزارشی درباره واکسن اسپوتنیک V روسیه نیز نوشته است طبق گزارشی که در سرورmedRxiv منتشر شده، این واکسن در مقابل سویه دلتا کارآمدی مناسبی دارد. تحقیقی در جمعیتی 14 هزار نفری نشان می دهد تزریق 2 دوز از این واکسن خطر بستری شدن در نتیجه ابتلا به کووید 19 را 81 درصد کاهش می دهد و از آسیب جدی به ریه جلوگیری می نماید.

عدم مجوز به یک واکسن تا زمان محرز نشدن اثربخشی

به نظر می رسد مهمترین نکته ای که بعضی از مخالفان واکسن از آن غفلت می نمایند موضوع اثربخشی در پیشگیری از بستری شدن و مرگ و میر افراد در اثر ابتلاء به کرونا است. دکتر حسین وطن پور استاد دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی و نماینده وزیر بهداشت و مدیر اجرایی پروژه واکسن داخلی COVID-19 در این باره به مهر می گوید: درباره اثربخشی واکسن های فراوری داخل باید گفت ما در وزارت بهداشت طبق پروتکل های مصوبه سازمان غذا و دارو حرکت می کنیم.

وی می گوید: اخذ مجوز از سازمان غذا و دارو و اخذ مجوز از کمیته اخلاق از مهمترین نهادهای تایید نماینده واکسن های داخلی هستند. بعلاوه کمیته های نظارتی بر فرایند کار فراوری یک واکسن کار می نمایند. تا زمانی که اثربخشی واکسن های ایرانی برای وزارت بهداشت محرز نگردد اصلاً اعلام نمی گردد.

وطن پور به موضوع اطلاع رسانی های کارآزمایی بالینی اشاره می نماید و می گوید: به نظر می رسد شاید اطلاع رسانی ها و رسانه ای کردن کارآزمایی بالینی واکسن ها بیشتر از اینکه مردم را مطمئن کند، آنها را نگران نموده است. در همه جای جهان کارآزمایی بالینی هیچ دارو و واکسنی اعلام عمومی ندارد و هر شرکت داروسازی پس از طی فرایند کار و اتمام مطالعات فاز یک، فاز دوم و فاز سوم و حتی پس از فاز سه عوارض جانبی نادر را جمع آوری می نماید و در نهایت محصول را به بازار عرضه می نماید و در این راستا تنها مقالات علمی منتشر می نماید.

وی اضافه می نماید: اما در خصوص واکسن های ایرانی وقتی فازهای مطالعاتی خبری شد، مردم بیش از آنکه مطمئن شوند، نگران شدند که آیا این واکسن ها اثر دارند یا خیر. اما واقعیت این است که واکسن های فراوری داخل تمام مراحل را طی نموده اند و آزمایش ها را در سنین مختلف از جمله 12 تا 18 سال، 18 تا 50 سال و 50 سال به بالا برای آنها صورت گرفته است، تمام تست ها با وسواس بسیار بالا بررسی می گردد زیرا فراوری نماینده داخلی می داند که اگر خطا کند چقدر این موضوع برایش گران تمام می گردد بنابراین با وسواس بسیار بالا این کار پیش می رود.

مردم نگران اثربخشی واکسن های ایرانی کرونا نباشند

مدیر اجرایی پروژه واکسن داخلی COVID-19 می گوید: تمامی واکسن های ایرانی کرونا در نسخه های متعدد پیش رفته است و بعضی از آنها مانند پاستور و برکت ایمنی زایی خوبی ایجاد نموده اند. بنابراین مردم نباید نگران اثربخشی واکسن های ایرانی باشند.

وی درباره موضوع اثربخشی واکسن می گوید: اثربخشی به چند دسته تقسیم می گردد. وقتی می گوییم اثربخشی واکسن تا چه میزان است اندازهی مدنظر است که چقدر از ابتلاء جلوگیری می نماید که بسیار مهم است. یک بخشی از اثربخشی مدنظر است که اگر فرد مبتلا گردد چقدر عوارض شدید منجر به بستری دارد. معنای دیگر اثربخشی این است که اگر فرد بستری شد، چقدر احتمال فوت دارد.

وطن پور می افزاید: در واقع در بررسی واکسن ها تست هایی انجام می گردد که ببیند یک واکسن چقدر ایمنی سلولی و چقدر ایمنی هومورال را بالا می برد و نتیجه آخر اینکه تست های متعددی انجام می گردد که وقتی می گوییم واکسنی اثربخش است در واقع اندازه ابتلاء کاهش پیدا کند. در بعضی از خانواده ها مشاهده شده که کسانی که واکسن نزده اند کرونا گرفته اند و کسانی که واکسن زده اند کرونا نگرفته اند. پس اولین شرط واکسن این است که فرد کرونا نگیرد و دوم اینکه اگر فرد به کرونا مبتلا شد عوارض شدید منجر به بستری نداشته باشد و اگر هم بستری شد منجر به مرگ نگردد.

اثربخشی در سطوح ابتلاء، بستری و مرگ در تمام واکسن های ایرانی ضد کرونا

وی تاکید می نماید: تمام واکسن های ایرانی ضد کرونا که در کشور فراوری شده است اثرات خوبی را در این سه حوزه داشته اند. ضمن اینکه اثرات آن را در جامعه می بینیم. اگر مردم ماسک زدن و استفاده از ضد عفونی نماینده را در کنار واکسن رعایت نمایند مطمئناً اندازه ابتلا، اندازه بستری و اندازه مرگ کاهش می یابد.

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به این نکته اشاره می نماید که موضوع بررسی اثربخشی واکسن های ایرانی و خارجی همیشه در حال اجرا است و اضافه می نماید: بخشی از کار حرفه ای در شرکت های دارویی این است که وقتی یک محصول در داخل فراوری می گردد و معادل خارجی دارد حتماً عوارض و اثرات آن را نه در مرحله ورود به بازار بلکه در طی دوره کنترل نمایند. از همین رو کنترل مرتب یک محصول با نمونه های خارجی یکی از سوژه های مارکتینگ دارویی است و در خصوص واکسن های ضد کرونا نیز این کار در حال اجرا است.

مدیر اجرایی پروژه واکسن داخلی COVID-19 درباره واکسن های ایرانی و نمونه های خارجی می گوید: در حال حاضر واکسن اکتوور همچون اسپوتنیک روسیه ایمنی زایی ایجاد نموده، اثربخشی واکسن پاستور همچون واکسن کوبایی است چرا که واکسن کوبا تا به امروز یکی از برترین واکسن های ضد کرونای جهان بوده و حتی در کوبا به بیش از 1.5 میلیون کودک تزریق شده است و هیچ عوارض خطرناکی نداشته است. برکت هم قابل مقایسه با سینوفارم و سایر واکسن های نوع غیرفعال است و ایمنی زایی و اثربخشی آن قطعاً از سینوفارم کمتر نیست.

تامین 14 میلیون دوز واکسن های ایرانی کرونا تا به امروز

وی تاکید می نماید: البته ژن و گونه هر جمعیتی ممکن است در ایمنی زایی واکسن ها موثر باشد اما به طور کلی وقتی بیش از 55 درصد ایمنی زایی در یک واکسن مشاهده می گردد به معنی اطمینان به واکسن است. در مجموع واکسن های ایرانی کرونا 14 میلیون دوز فراوری و توزیع شده اند.

وطن پور به اهمیت فراوری واکسن کرونا در داخل کشور اشاره نموده و خاطرنشان می نماید: ما هر سال 120 میلیون دوز واکسن احتیاج داریم و معلوم نیست هر سال این اندازه پول داشته باشیم که بتوانیم از خارج واکسن بخریم. لذا باید روی پای خود بایستیم و فراوری نمایندگان داخلی را حمایت کنیم و قیمت ها را برای آنها تعیین نموده و با آنها قرارداد ببندیم. نمی توانیم فراوری نماینده داخلی را معلق نگه داریم و انتظار داشته باشیم با سرمایه های خودشان فراوری نمایند و پول آنها را ندهیم.

وی تاکید می نماید: اگر واکسن سازها بدون قرارداد و بدون مجوز سازمان غذا و دارو، واکسن فراوری نمایند هر اندازه واکسن که فراوری نمایند مورد سوال قرار می گیرند. علت آن این است که مشتری واکسن دولت است. منطقی نیست که واکسن سازها بدون قراردادهای دولتی و تعیین بودن شرایط شان واکسن فراوری نمایند. بنابراین باید سیستم واکسن سازی را مورد حمایت قرار دهیم.

به گزارش وبلاگ نیازمندی، واکسیناسیون علیه کرونا در کشور شتاب بی سابقه ای گرفته و اکنون بیش از هر زمان دیگری احتیاجمند اطمینان به توان علمی محققان و متخصصان کشورمان هستیم. همانطور که سال ها پیش با واکسن های ساخت ایران توانستیم ریشه چندین بیماری را بخشکانیم امروز هم می توانیم با توسعه زیرساخت ها و حمایت و اطمینان به واکسن سازی ایرانی بر کرونا غلبه کنیم.